Қонақжайлық пен кең пейілділікпен танымал елде 130-дан астам этнос өкілдері өмір сүреді, балаларын тәрбиелеп, жарқын болашақ құрып жатыр. Биыл Қазақстан халқы Ассамблеясы (ҚХА) өз жұмысын бастағанына 30 жыл толады, ал еліміздегі алғашқы достық үйі, белгілі болғандай, Шығыста ашылған, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

30 жылдан астам уақыт бойы біздің елімізде бір шаңырақ астында түрлі, өзіндік ерекшеліктері мен құндылықтары бар мәдениеттер бейбіт қатар өмір сүріп келеді. 20 миллион адам күн сайын әртүрлі болу керемет екенін дәлелдеп келеді: бір-бірімізден сыйластық, дәстүрлер үйренуге, біліммен бөлісуге және әртүрлі кедергілерді жеңуге болады, осылайша өзімізді жақсартамыз.

1 мамырда Қазақстан халқының бірлігі күнін тойлаймыз. Бұл дәстүр еліміздің Тәуелсіздік алғаннан кейін төрт жыл өткен соң, яғни осы мейрам бекітілгеннен кейін бірден орнықты.

Қалай болған еді

Әлем тарихына қатысты айтқанда, бір нұсқасы бойынша 1 мамыр мейрамын салтанатты түрде тойлау дәстүрі ерте Рим заманынан басталған, бірақ мейрамның мәні басқа болған. Жергілікті тұрғындар туған жерлерінің құнарлығын бейнелейтін Майя құдайына ерекше құрметпен қараған, ал 1 мамыр осы құдайға арналып аталған. Сол уақытта 1 мамырды тойлау кезінде көбірек шу мен қуаныш болса, жыл жақсы әрі өнімді болады деп есептелген. Бірақ, еуропалықтарда пұтқа табынушылық дәстүрлер жоғалып кеткен соң, осы мейрам жайлы ұмытыла бастады.

1 мамырдың жаңа өмірі XIX ғасырдың соңында АҚШ-та басталған: жұмысшылар өте ауыр жағдайларда еңбек еткен, олардың жұмыс күні 15 сағаттан асатын және жалақыларының орнына тек азық-түлік берілетін. 1886 жылдың 1 мамырында Чикаго жұмысшылары митингке шығып, сегіз сағаттық жұмыс күнін енгізуді және еңбек ақысының әділ болуын талап етті. Протест қатал басылғанымен, революциялық көзқарастар бүкіл әлемде күш ала бастады, 1889 жылы Парижде Бірінші Интернационалдың қатысушылары 1 мамырды дүниежүзілік жұмысшылар ынтымақтастығы күні деп жариялау туралы шешім қабылдады.

1890 жылы Польшаның Ресей империясы құрамында болған кезеңінде 1 мамыр ереуілі өтті. Келесі жылы, 1891 жылы, Санкт-Петербургте іс-шаралар өтті, ал 1897 жылдан бастап 1 мамырды тұрақты түрде атап өту басталып, ол саяси мәнге ие болды.

1917 жылдан бастап Кеңес Одағында «Барлық билік Кеңестерге!» және «Капиталист министрлерді жою!» деген ұранмен демонстрациялар өтті. Кейінірек Халықаралық еңбекшілердің ынтымақтастығы күні мемлекеттік мереке болып жарияланып, демалыс күніне айналды.

Кеңес Одағында еңбекшілердің құқықтарын қорғау мәселесінде үлкен жетістіктерге қол жеткізілді: жұмыс күні сегіз сағаттық болып белгіленді, ақы төленетін ауру демалысы мен демалыс күндері енгізілді. Кеңес одағының тәжірибесі әлемнің көзқарасын өзгертіп, жұмыс күнінің ұзақтығын қысқартуға және ақы төленетін демалыс құқығын енгізуге себеп болды.

Ал біздің елде 1995 жылдың 18 қазанында Қазақстанның тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 1 мамырды Қазақстан халықтарының бірлігі күні ретінде бекіту туралы Жарлыққа қол қойды. Бұл бастама республикада 130-дан астам этнос өкілдері тұратын елде жақсы қабылданды. Сонымен қатар, Еңбек күні де мерекелер тізімінде қалады – ол қыркүйектің соңғы жексенбісінде аталып өтеді.

Әдеттегідей, 1 мамыр күні елдің барлық қалаларында және ауылдарында шеру, мерекелік шаралар, фестивальдер, байқаулар, жәрмеңкелер ұйымдастырылады, олар түрлі этностардың бірегейлігін көрсетуді мақсат етеді. Әрине, ең алдымен этномәдени бірлестіктер осы мерекені атап өтеді.

ТӨРТІНШІ ӘЛЕМДІК ЖӘНЕ КЕЛІСІМ ЖОЛ КАРТАСЫ

Шығыс Қазақстан ерекше аймақ болып табылады, оның жоғары деңгейдегі толеранттылығы бар. Бұл жерде Абай, Шәкәрім, Мұхтар Әуезов, Оралхан Бөкей, Бибігүл Төлегенова, Роза Рымбаева, Даулет Тұрлыханов, Ольга Рыпакова сияқты көрнекті тұлғалар дүниеге келген.

Бүгінде біздің аймақта 100-ден астам этнос өкілдері тату-тәтті өмір сүріп келеді. 1992 жылы осында еліміздегі алғашқы мәдени-ағартушылық және этносаралық келісім орталығы – Достық үйі ашылды.

2015 жылдың 5 қаңтарында облыстық Достық үйі «Достық үйі – қоғамдық келісім орталығы» ММ болып қайта құрылды. Мұнда 22 этномәдени бірлестік (ЭМБ) құрылған, олар 22 шығармашылық ұжыммен жұмыс істейді, оның 8-і «Халықтық» атағын иеленген, – деп хабарлады қоғамдық ұйымның баспасөз қызметі. – 2013 жылы бізге Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен басталған «Әлемдік келісім мен келісім картасы» акциясын өткізу сенімі артты, сол кезде «Достық картасы» кітабын барлық этномәдени бірлестіктердің өкілдері қол қойып, Қазақстан Президентіне тапсырған болатын.

Ассамблеяның қолдауымен облысымызда еліміздегі алғашқы демография институты ашылды, ол тарих ғылымдарының докторы Николай Алексенконың басшылығымен жұмыс істейді. Қазіргі уақытта бұл әлеуметтік-демографиялық зертхана.

Шығыс Қазақстан облысында әлем халықтарының достық бесігі деп аталатын «Алтай – халықтар достығының алтын бесігі» атты бірегей халықаралық форум басталды, – деп еске салды Достық үйінің баспасөз қызметі. – Қазақстанның үлкен артықшылығы бар – дәстүрлерді сақтау және жаңа заманға сай жаңару. Бұл біздің байлығымыз. Дәстүрлерді, ғылымды, би мен тәжірибені үйрену арқылы біз бір-бірімізге жақындаймыз.

Сондай-ақ, Достық үйінде – қоғамдық келісім орталығында 14 жыл бойы ұлттық мәдениеттер мен тілдерді жаңғырту мектебі жұмыс істейді, онда үштілділік белсенді енгізілуде. Мұнда Шығыс Қазақстан облысында тұратын этностардың мәдениеті, дәстүрлері мен салттары туралы ашық сабақтар өткізіледі. Мектептің 1000-нан астам оқушысы мемлекеттік тілді және ВКО-да тұратын 14 этнос тілін үйренуде.

ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНЫҢ АССАМБЛЕЯСЫ – 30 ЖЫЛ

Бұл ауқымды жобаларды жүзеге асыру, ұлттық саясатты шешу, Қазақстандағы әлеуметтік және саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету және мемлекеттік институттар мен азаматтық қоғам арасындағы этносаралық қатынастар саласындағы ынтымақтастықты арттыру ҚХА жұмысы арқылы жүзеге асырылуда.

Ассамблеяны құру идеясы алғаш рет 1992 жылы Нұрсұлтан Назарбаев тарапынан айтылды. 2007 жылдан бастап ҚХА конституциялық мәртебеге ие болып, еліміздің жоғары заң шығарушы органы Парламенттің Мәжілісіне Ассамблея сессиясы арқылы тоғыз депутатты делегаттау құқығын алды. Мәжілісте ҚХА депутаттық тобы құрылды.

ҚХА жұмысында этносаралық келісімді, толеранттылықты және бірлікті нығайтуға ықпал ететін жағдайларды құру, азаматтардың саяси және құқықтық мәдениетін қалыптастыру да аса маңызды.

ПЕРВОМАЙМЕН ҚҰТТЫҚТАЙМЫЗ!

Біздің еліміздегі барлық азаматтар – әділ Жаңа Қазақстан құруға атсалысқан біртұтас ұлт. Біздің көпұлтты халықтың күш-қуаты бірлікте жатыр.

2025 жылдың 1 мамырында Қазақстан халқы Бірлік күнін жаппай атап өтеді. Барлық қалалар мен ауылдарда салтанатты шаралар өтеді. Этномәдени бірл