Шығыс Қазақстан биыл Қытай Халық Республикасының іскер топтарымен жалпы құны шамамен 50 миллион доллар болатын ауыл шаруашылығы өнімдерін жеткізу жөнінде келісімге келді. Бұл келісім өңірге нақты мақсат қойып отыр: аграрлық салада жетекші орын алу, өсім әлеуеті жоғары бағыттарды теңгерімді дамыту, жоғары деңгейлі өңдеу технологияларын енгізу, жаңа жұмыс орындарын ашу.

Облыс әкімі Нұрымбет Сақтағанов Астанадағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте өңірдегі майлы дақылдар өндірісінен бастап, терең өңдеуге дейінгі толық өндірістік тізбек қалыптастыру бойынша жүйелі жұмыстар жүргізіліп жатқанын атап өтті. Мақсат – шикізат емес, дайын өнім шығару, яғни өсімдік майы өндіру. Бұл тәсіл өнімнің қосылған құнын арттырып, шаруашылықтардың табысты жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

Күнбағыс өсірудегі көшбасшылық

Шығыс Қазақстан аграрлары күнбағыс өсіру бойынша елімізде алғашқы үштіктің қатарында. Бұл тізімде Абай және Павлодар облыстары да бар, ал өзге өңірлер де осы дақылға ерекше көңіл бөледі. Күнбағысқа эстетикалық тұрғыдан да мән беріледі – ол тек өнім мен шикізат ретінде емес, ауыл шаруашылығы көрінісін көркемдеп, ландшафтқа өзіндік рең береді. Ван Гог өзінің үздік шығармаларын дәл осы күнбағыстарға арнаған, ал бүгінгі таңда бұл алқаптар туризм үшін де тартымды.

Шығыстағы өсімдік шаруашылығының негізі – отандық тұқым қоры. Барлық сорттар мен будандар ғалымдар мен тәжірибелі аграрлардың селекциялық жұмысы арқылы алынады. 2025 жылы өңір толық технологиялық тізбекті қалыптастыру жолында тағы бір қадам жасады – Ұлан ауданындағы Привольное ауылында ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқымын өңдейтін жаңа зауыт ашылды. Ауыл шаруашылығы кешенін дамытудағы үлесі үшін тәжірибелі аграрийлер, атап айтсақ, Василий Воропай әулеті ерекше атап өтілді.

Терең өңдеу – толағай табыстарға апарар жол

Майлы дақылдарды терең өңдеу саласында да айтарлықтай жаңалықтар бар. Өскемендегі бұрыннан жұмыс істеп келе жатқан май зауытынан бөлек, Глубокое ауданының Предгорное ауылында жаңа кәсіпорын ашылды. «ALTAI MAI» зауыты да облыс орталығында іске қосылып, ішкі нарық пен экспортқа май жеткізу мүмкіндігіне ие болды.

Жуырда еліміздің Сауда және интеграция вице-министрі Жанель Қушукова осы кәсіпорынның өндірістік қуатын жоғары бағалап, өңірдегі инновациялық жобаларды бүкіл республикаға таныстыру қажеттігін айтты. Ауыл шаруашылығы дақылдарының селекциясы мен тұқым шаруашылығын ғылыми сүйемелдеумен жүзеге асыратын «Шығыс Қазақстан ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы» өңірде толық өндірістік және қайта өңдеу циклін қалыптастырып отыр.

Өңірде ауыл шаруашылығы өнімдерін сыртқы нарыққа шығару үшін сертификаттайтын жаңа зертхана да іске қосылды. Бұл зертхана халықаралық талаптарға сай өнімді сертификаттай отырып, экспортқа шығуға мүмкіндік береді.

Әлеует және ресурстар

Аграрлық саладағы өзін-өзі қамтамасыз ету, импортты азайту және шикізаттық бағыттан бас тарту ресурстардың жаңғыртылатын қасиетіне негізделген. Дегенмен, органикалық егіншілік топырақты тоздырмауы тиіс – егіс айналымын дұрыс жоспарлап, тыңайтқыш қолдану қажет. Сонда ғана күнбағыстан кейін топырақ қайта қалпына келіп, өнімділік артады.

Күнбағыстың жоғары табысты дақыл екенін білдіретін тағы бір дәлел – ағылшын тіліндегі «oil» сөзі, яғни «қара алтын», ол экономикалық тұрғыдан жаңа мүмкіндік ретінде қарастырылуда. Шығыс Қазақстан үшін ауыл шаруашылығы мен туризмді дамыту экономикалық тепе-теңдікке қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Туризм мен өмір сапасы

Жаз айларында күнбағыс алқаптары мен сары рапс алқаптарында фотосессия жасау туристер үшін дәстүрлі бағдарламаға айналды. Бұл өңірдің танымалдылығын арттырып, жағымды имидж қалыптастырады.

Халықтың 37%-ы ауылдық жерде тұратындықтан, АӨК саласы экономикалық өсімнің маңызды нүктесі болып отыр. «Туған жер – алтын бесігім!» жобасы қала мен ауыл арасындағы байланыстарды нығайтуға бағытталған. Жуырда Ұлан ауданындағы Таврия ауылында және Катонқарағай ауданының орталығында жаңа спорт-сауықтыру кешендері пайдалануға берілді. Заманауи әлеуметтік нысандар іске қосылып, инфрақұрылымдық жобалар жүзеге асырылуда.

Облыс басшылығы халықтың өмір сапасын жақсартуға, жаңа жұмыс орындарын ашуға және еңбекпен қамтуды қамтамасыз етуге басымдық беріп отыр. Қала мен ауыл арасындағы айырмашылықты жоятын, өмір сапасын жақындататын шаралар нақты жүзеге асуда.